غلظت خون بالا به شرایطی گفته می‌شود که تعداد گلبول‌های قرمز در جریان خون شما بیشتر از حد طبیعی باشد. گلبول‌های قرمز همراه با گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها یکی از اجزای اصلی خون شما هستند. وظیفۀ گلبول‌های قرمز این است که به حمل اکسیژن در سراسر بدن شما کمک می‌کنند. اما وقتی تعداد گلبول‌های قرمز خون شما بالا است، می‌تواند به این معنی باشد که شما یک بیماری زمینه‌ای دارید. معمولا علائم غلظت خون در پاها نمایان می‌شوند. پس برای بررسی همه چیز درباره علائم غلظت خون در پاها، و درمان آن، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
تعداد بالای گلبول‌های قرمز خون چه علائمی دارد؟
از آنجا که رابطه مستقیمی بین غلظت خون و ورم پا وجود دارد، علائم غلظت خون در پاها مانند غلظت خون و درد پا نیز شایع‌اند. همچنین علائم غلظت خون در پا ناشی از افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- تنگی نفس
- سردرد
- تاری دید
- اختلالات خواب
- درد مفاصل
- غلظت خون و خارش کف پا
- فشار خون بالا
- ناراحتی در شکم
- کاهش گردش خون در پاها
- غلظت خون و بی حسی پا
- گزگز دست و پاها
- غلظت خون و سوزش کف پا
- خون دماغ
- تغییر رنگ دست و پاها
- درد و تورم دست و پاها
- غلظت خون و کبودی پا
چه چیزی باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌شود؟
بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز ممکن است نشانه یک بیماری یا اختلال باشد. اما همیشه به این معنی نیست که شما مشکل سلامتی یا بیماری خاصی دارید. بلکه عوامل سلامت یا شیوه زندگی نیز می‌توانند باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون شوند. شرایط پزشکی که می‌تواند باعث افزایش گلبول‌های قرمز خون شود عبارتند از:
- نارسایی قلبی، باعث کاهش سطح اکسیژن خون می‌شود.
- بیماری قلبی مادرزادی
- پلی سیتمی ورا
- تومورهای کلیه
- بیماری‌های ریوی، مانند آمفیزم،COPD ، فیبروز ریوی
- هیپوکسی (سطح پایین اکسیژن خون)
- قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن
- آپنه خواب
پلی سیتمی ورا چیست؟
پلی سیتمی ورا (PV) نوعی سرطان خون است که در آن مغز استخوان تعداد زیادی گلبول قرمز و در بسیاری از موارد گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را تولید می‌کند. گلبول‌های قرمز اضافی خون، همراه با پلاکت‌ها که به عنوان ترومبوسیت نیز شناخته می‌شوند خون را غلیظ می‌کنند و احتمال لخته شدن آن را افزایش می‌دهند.
لخته می‌تواند در بسیاری از قسمت‌های بدن ایجاد شود و باعث آسیب شود. یکی از انواع لخته، ترومبوز ورید عمقی (DVT) است که معمولا در ساق پا ایجاد می شود. DVT ممکن است منجر به آمبولی ریه کشنده (PE) شود. شانس DVT در افراد مبتلا به پلی سیتمی ورا بالاتر است.
اگر بیمار مبتلا به پلی سیتمی ورا درد پا را تجربه می‌کند، ممکن است این علائم غلظت خون در پاها یک علامت قرمز باشد. در برخی موارد، پا درد خوش خیم است و ممکن است با PV ارتباطی نداشته باشد، اما همچنین می‌تواند نشان دهنده یک وضعیت اورژانسی تهدید کننده زندگی باشد. درک ارتباط بین غلظت خون و درد پا و همچنین دانستن زمان مراجعه به پزشک ضروری است.
ترومبوز ورید عمقی (DVT) چیست؟
ترومبوز ورید عمقی (DVT) زمانی است که یک لخته خون در یک سیاهرگ بزرگ و عمیق اتفاق می‌افتد. این مشکل اغلب در ناحیه لگن، ساق پا یا ران رخ می‌دهد. همچنین می‌تواند در بازو ایجاد شود. از آنجا که پلی سیتمی ورا باعث می‌شود خون آهسته تر جریان یابد و راحت‌تر لخته شود، خطر ابتلا به DVT را افزایش می‌دهد. این بیماری ممکن است باعث درد پا شوند، اما نه همیشه. علائم DVT عبارتند از:
- تورم غیر قابل توضیح در پا یا بازو
- احساس گرما در پوست شما
- تغییر در رنگ پوست، معمولا قرمز یا بنفش
- درد پا، گرفتگی یا درد غیرقابل توضیح
- تنگی نفس ناگهانی
- درد قفسه سینه
- احساس سرگیجه یا سبکی سر
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- درد یا تورم در پای آسیب دیده
- سرفه (ممکن است در آن خون وجود داشته باشد)
- افت ناگهانی فشار خون
- تعریق
اما خطر اصلی DVT این است که لخته می‌تواند به سمت ریه‌های شما حرکت کند. اگر لخته‌ای در شریان ریه‌های شما گیر کند، مانع از رسیدن خون به ریه‌های شما می‌شود. چنین وضعیتی آمبولی ریه (PE) نامیده می‌شود و در این شرایط باید به اورژانس مراجعه کنید. علائم و نشانه‌های PE عبارتند از:
- دشواری ناگهانی تنفس و تنگی نفس
- درد قفسه سینه، به خصوص هنگام سرفه یا تلاش برای نفس عمیق کشیدن
- خروج مایعات قرمز یا صورتی هنگام سرفه کردن
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- احساس سبکی سر یا سرگیجه
شما می‌توانید PE بدون هیچ نشانه‌ای از ترومبوز ورید عمقی مانند پا درد داشته باشید. در صورت داشتن هر گونه علائم PE، با یا بدون درد پا، باید فوراً کمک پزشکی دریافت کنید.
پا درد خوش خیم
گاهی اوقات درد ساق پا ناشی از گرفتگی عضلات پا است که ارتباطی با بیماری ندارد. علل شایع گرفتگی عضلات پا عبارتند از کم آبی بدن، فعالیت بیش از حد در حین ورزش، عدم تعادل الکترولیت‌ها، مصرف برخی داروها و عدم تحرک. برای کاهش خطر گرفتگی عضلات پا، مقدار زیادی مایعات بنوشید، بدن خود را حرکت دهید و قبل و بعد از فعالیت بدنی خود را کشش دهید.
گرفتگی عضلات پا
گرفتگی عضلات پا همیشه نشان دهنده یک بیماری جدی تری مانند DVT نیست و لزوماً با پلی سیتمی ورا مرتبط نیست. آنها معمولاً جدی نیستند و در عرض چند دقیقه خود به خود از بین می‌روند. گرفتگی عضلات، سفت شدن ناگهانی، دردناک و غیرارادی عضلات شما، معمولاً در قسمت پایین ساق پا اتفاق می‌افتد. علل ایجاد آن می‌تواند شامل کم آبی بدن، استفاده بیش از حد از عضله، فشار عضلانی یا ماندن در همان وضعیت برای مدت طولانی باشد. گرفتگی عضلات ممکن است هیچ محرک آشکاری نداشته باشد.
گرفتگی عضلات می‌تواند چند ثانیه تا چند دقیقه طول بکشد. ممکن است پس از پایان گرفتگی، دردی مبهم در پای خود احساس کنید. علائم و نشانه‌های گرفتگی عضلات پا عبارتند از:
- درد شدید در پای شما که ناگهانی و شدید است و از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد
- توده‌ای که در آن عضله سفت شده است
- تا زمانی که عضله شل نشود نمی‌توانید پای خود را حرکت دهید
درمان پا درد
درمان پا درد بستگی به علت اصلی دارد. درمان ترومبوز ورید عمقی یا همان DVT برای کاهش شانس ابتلا به PET مهم است. اگر پلی سیتمی ورا دارید، احتمالاً از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید. اگر پزشک شما DVT را تشخیص دهد، ممکن است داروهای شما تنظیم شوند. پزشک شما همچنین ممکن است جوراب‌های سفت را توصیه کند. اینها به حفظ جریان خون در پاها کمک می‌کنند و خطر بیماری‌های DVT و PE را کاهش می‌دهند. همچنین برای درمان غلظت خون و گرفتگی عضلات پا، می‌توانید ماساژ یا کشش عضلات را تا زمانی که شل شوند، امتحان کنید.
پیشگیری از پا درد
درمان پا درد با PV یک رویکرد یکسان نیست. این بستگی به این دارد که چه چیزی باعث درد شده است. برای کمک به پزشک در تعیین منشاء درد، یادداشت برداری در مورد علائمی که احساس می‌کنید و زمان این علائم را در نظر بگیرید. چندین استراتژی می‌تواند به جلوگیری از DVT و گرفتگی عضلات پا کمک کند. در صورت ابتلا به پلی سیتمی ورا، نکات زیر می‌تواند به پیشگیری از غلظت خون در پاها و جلوگیری از DVT کمک کند:
- برای کاهش خطر لخته شدن خون، سطح هماتوکریت (HCT) خود را زیر 45٪ نگه دارید
- حفظ وزن مناسب
- برای اطلاعات بیشتر در مورد مقادیر آزمایشگاهی پلی سیتمی ورا و چگونگی کاهش سطح HCT، با یک متخصص صحبت کنید.
- برای مدیریت علائم و جلوگیری از غلیظ شدن بیش از حد خون، برنامه درمانیخود را دنبال کنید.
- تمام داروهای توصیه شده توسط پزشک را دقیقاً طبق دستور مصرف کنید.
- اگر با عوارض جانبی مشکل دارید، با پزشک خود صحبت کنید یا به یاد داشته باشید که داروهای تجویز شده را مصرف کنید.
- تماس منظم با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود را حفظ کنید تا در مورد علائم خود صحبت کنید.
- سعی کنید از نشستن طولانی مدت خودداری کنید.
- حداقل هر 2 تا 3 ساعت یکبار برای حرکت به اطراف حرکت کنید و اغلب حرکات کششی انجام دهید.
- برای افزایش جریان خون و کاهش خطر لخته شدن خون، به طور منظم ورزش برای غلظت خون انجام دهید (اما قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید با پزشک خود صحبت کنید)
- از مصرف الکل و سیگار بپرهیزید.
- از جوراب‌های سفت برای حفظ گردش خون استفاده کنید.
- از یک رژیم غذایی متعادل حاوی پتاسیم، منیزیم و ویتامین B12 استفاده کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
اگر پلی سیتمی ورا و پا درد دارید، ممکن است ندانید که چه زمانی باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. ما توصیه می‌کنیم در صورت تجربه درد حاد ساق پا همراه با قرمزی و ورم در یک پا اما نه در پای دیگر، به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین لازم به ذکر است که علل زیادی برای درد پا در افراد مبتلا به PV و یا سایر افراد وجود دارد. لخته شدن خون تنها یکی از دلایل است، اما فردی که PV و درد پا دارد، لزوما نباید به این نتیجه برسد که لخته خون دارد. در صورت شک با پزشک خود صحبت کنید.
پلی سیتمی ورا و نقرس چگونه به هم مرتبط هستند؟
یکی دیگر از علائم غلظت خون در پاها، نقرس است. نقرس تجمع اسید اوریک است که بدن ما به طور طبیعی آن را تولید می‌کند. از آنجا که در پلی سیتمی ورا (PV)، گلبول‌های قرمز خون بیشتر از حد معمول جایگزین می‌شوند، بیماران مبتلا به PV بیشتر مستعد ابتلا به نقرس هستند. این بیماری در حالی که به طور معمول در انگشتان دست و پا احساس می‌شود، می تواند هر مفصلی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث درد شدید شود.
چگونه می‌توانیم غلظت خون را تشخیص دهیم؟
پزشک شما می‌تواند تعدادی آزمایش برای تعیین تعداد گلبول‌های قرمز خون شما انجام دهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شمارش گلبول قرمز (RBC)
- آزمایش هموگلوبین
- آزمایش هماتوکریت
- شمارش کامل خون (CBC)
برای به دست آوردن نمونه خون، پزشک یک سوزن را در عروق خونی شما وارد می‌کند و خون را از طریق یک لوله در کیسه یا ظرف خارج می‌کند. به این عمل فلبوتومی یا فصدخون می‌گویند. خدمات فصد خون در این مرکز زیرنظر متخصصان مجرب صورت می گیرد.
کلام آخر
گلبول‌های قرمز نقش بزرگی در حمل اکسیژن در سراسر بدن شما دارند. اما وقتی بدن شما بیش از حد آن را تولید کند، می‌تواند باعث غلیظ شدن و کند شدن جریان خون شود و شما را در برابر لخته شدن خون آسیب پذیرتر کند. علائم غلظت خون در پاها می‌تواند نشان دهنده برخی از بیماری‌ها و اختلالات نیز باشد. پزشک شما می‌تواند به بررسی علت افزایش گلبول‌های قرمز خون شما کمک کند، همچنین تعیین کند که آیا به درمان نیاز دارید یا خیر و شما را در مسیر بازگشت به سلامتی راهنمایی کند.