کم خونی ناشی از کمبود آهن یکی از شایع‌ترین مشکلات افراد است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت عمومی و به‌ویژه سلامت چشم‌ها داشته باشد. آهن یک عنصر ضروری برای تولید هموگلوبین است، ماده‌ای که مسئول انتقال اکسیژن در بدن است. کاهش سطح آهن منجر به کاهش هموگلوبین و اکسیژن‌رسانی ناکافی به بافت‌ها می‌شود، از جمله بافت‌های حساس چشم. اثرات کمبود آهن بر چشم و بینایی اینگونه است که کمبود آهن می‌تواند مشکلاتی مانند خشکی چشم، کاهش کیفیت دید و حتی آسیب به عصب بینایی ایجاد کند. افرادی که به کم‌خونی ناشی از فقر آهن مبتلا هستند، ممکن است علائمی مانند تاری دید و خستگی چشمی را تجربه کنند.
برای پیشگیری از این مشکلات علاوه بر رعایت رژیم غذایی مناسب، مصرف مکمل‌های آهن و ویتامین C به‌عنوان تقویت‌کننده جذب آهن توصیه می‌شود. استفاده از روش‌های تشخیصی و درمانی نظیر آزمایش‌های خون و سرم‌تراپی آهن مثل تزریق سرم آهن یا ویتامین تراپی نیز می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند و سلامت بینایی را بهبود بخشد.
کمبود آهن چه تاثیری بر چشم و بینایی دارد؟
کم خونی فقر آهن زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز کافی یا هموگلوبین کافی (پروتئین موجود در گلبول‌های قرمز که اکسیژن را حمل می‌کند) برای انتقال اکسیژن در سراسر بدن وجود نداشته باشد. همه سلول‌ها برای عملکرد صحیح به اکسیژن نیاز دارند. بدون وجود آن، عملکرد داخلی بدن دچار مشکل می‌شود. هموگلوبین به حرکت اکسیژن در سراسر بدن کمک می کند و آهن مهم‌ترین جزء ضروری این پروتئین است. در سراسر جهان، یکی از شایع‌ترین علت‌های کم خونی کمبود آهن است. اثرات کمبود آهن بر چشم و بینایی رایج است و اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی شود. همانطور که گفتیم، تاثیر کمبود آهن بر چشم اینگونه است که سطوح پایین آهن می‌تواند منجر به مشکلاتی در سراسر بدن، از جمله چشم شما شود. شبکیه آسیب پذیرترین قسمت چشم است و در معرض آسیب ناشی از کم خونی فقر آهن است.
شبکیه قسمت داخلی چشم است که مسئول ثبت تصاویر و ارسال اطلاعات به مغز است. ارتباط کمبود آهن و تاری دید نیز یکی دیگر از مواردی است که این دو را بهم مربوط می‌کند. اگر شبکیه به اندازه کافی اکسیژن دریافت نکند، رگ های خونی پشت چشم ممکن است آسیب ببینند و باعث مشکلات بینایی شوند. از دیگر اثرات کمبود آهن بر چشم و بینایی انسداد وریدی است. کم خونی فقر آهن همچنین می تواند منجر به انسداد ورید مرکزی، انسداد شریان شبکیه یا نوروپاتی بینایی شود. در موارد بسیار نادر، ممکن است به از دست دادن بینایی نیز منجر شود. علاوه بر آن هیپوکسی به سطوح پایین اکسیژن در بافت‌های بدن اشاره دارد. کم خونی فقر آهن می‌تواند منجر به هیپوکسی شبکیه شود که می‌تواند باعث رتینوپاتی، ادم شبکیه، ترشحات یا مشکلات عروقی همراه با خونریزی شود.
رتینوپاتی (آسیب شبکیه چشم) به عنوان یکی دیگر اثرات کمبود آهن بر چشم و بینایی، برای افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن نگران کننده است. مطالعات نشان می دهد که رتینوپاتی در 28.3 درصد از افراد مبتلا به کم خونی مشاهده شده‌است. از آنجایی که شبکیه چشم به تغییرات اکسیژن حساس است، هر چه کم خونی شدیدتر باشد، رتینوپاتی شدیدتر خواهد بود. تاثیر قهوه بر کمبود اهن را در اینجا مطالعه کنید.
آیا آزمایش چشم می‌تواند کم خونی را تشخیص دهد؟
آزمایش خون یکی از دقیق ترین راه‌ها برای تشخیص کم خونی است. با این حال، معاینه معمول چشم نیز می‌تواند سوء ظن کم خونی را به دلیل رنگ پریدگی ملتحمه (نوعی التهاب چشم) ایجاد کند. چشم پزشک یا هر پزشک متخصص می‌تواند پلک را پایین بکشد و ناحیه عروقی چشم را برای بررسی رنگ که باید قرمز روشن باشد بررسی کند. رنگ سفید کم رنگ یا صورتی ممکن است نشان دهنده تعداد کم گلبول‌های قرمز خون باشد که نشانه ای از کم خونی فقر آهن است.
هنگامی که چشم‌ها در طول معاینه گشاد می‌شوند، چشم پزشک همچنین می‌تواند هر بخشی از چشم را که اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند را تشخیص دهد. هر گونه مشکل در عروق خونی ناشی از کمبود آهن نیز در این زمان قابل تشخیص است. برای تشخیص کم خونی از طریق چشم هنگامی که پلک به سمت پایین کشیده می‌شود، چشم افراد کم خون معمولاً کم رنگ و بدون رنگ است. این یک راه ساده برای پزشکان برای بررسی کم خونی قبل از دستور آزمایش خون است.
درمان کم خونی فقر آهن برای پیشگیری از بیماری‌های مربوط به بینایی
همانطور که گفتیم، کمبود آهن و چشم ارتباط مستقیمی دارند. عوارض فقر آهن در زنان و مردان باعث شده تا به دنبال راه درمانی باشند. درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با بینایی دارد. کمبود آهن می‌تواند منجر به کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های چشم شود و مشکلاتی مانند خشکی چشم، ضعف در بینایی، و حتی بیماری‌های جدی‌تری مانند رتینوپاتی یا آسیب به عصب بینایی را به دنبال داشته باشد. بنابراین، شناسایی و درمان به‌موقع کم‌خونی فقر آهن می‌تواند از بروز این مشکلات جلوگیری کند. پزشک شما ممکن است به شما پیشنهاد کند برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص هماتولوژی (متخصص در اختلالات خونی) مراجعه کنید.
همچنین ممکن است توصیه کنند که رژیم غذایی خود را با غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، سبزیجات سبز و نان و غلات غنی شده با آهن تغییر دهید. علاوه بر آن مکمل های آهن (سولفات آهن) نیز مفید هستند و ممکن است حدود سه ماه طول بکشد تا نتایج را مشاهده کنید.
در این حالت بدن آهن را جذب می‌کند و به افزایش سطح هموگلوبین کمک می‌کند زیرا مغز استخوان دوباره آهن کافی دریافت می‌کند. یکی دیگر از راه‌های درمانی مدرن که امروزه برای جبران آهن خون توصیه می‌شود، تزریق سرم آهن و ویتامین تراپی است. مرکز ایران فصد، ارائه دهنده بهترین خدمات تزریق سرم آهن و سم زدایی و ویتامین تراپی، این امکان را فراهم می‌کند تا در صورتی که از کم خونی ناشی از فقر آهن رنج می‌برید و قصد دارید این کمبود را برای پیشگیری از بیماری‌های بینایی جبران کنید، خدمات تخصصی و تضمین شده‌ای را ارائه دهد.
کلام نهایی
بطور کلی کم‌خونی ناشی از فقر آهن، علاوه بر تأثیر بر سلامت عمومی، می‌تواند عوارض جدی بر بینایی و عملکرد چشم‌ها داشته باشد. پیشگیری و درمان به‌موقع این وضعیت، از طریق اصلاح رژیم غذایی، مصرف مکمل‌ها و استفاده از روش‌های درمانی مانند سرم‌تراپی آهن، نه تنها کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشد بلکه از بروز مشکلات چشمی وقابل پیشگیری و اثرات کمبود آهن بر چشم و بینایی نیز جلوگیری می‌کند. توجه به سلامت چشم‌ها به‌عنوان یکی از حساس‌ترین ارگان‌های بدن، نیازمند آگاهی و اقدام مناسب است و رویکردی جامع در درمان کمبود آهن می‌تواند گامی مؤثر در حفظ سلامت بینایی و ارتقای کیفیت زندگی باشد.
بطور کلی کم خونی فقر آهن بر چشم و بینایی تأثیر منفی می‌گذارد و در موارد بسیار نادری منجر به از دست دادن بینایی می‌شود. زمانی که این بیماری زود تشخیص داده شود، با مصرف روزانه مکمل‌های آهن، رژیم غذایی سالم و حفظ یک سبک زندگی سالم و یا تزریق سرم آهن یا ویتامین تراپی قابل درمان است.